Azərbaycan Respublikası
Mərkəzi Seçki Komissiyasının
23 sentyabr 2003-cü il tarixli
32/266 saylı qərarı ilə təsdiq edilmişdir.

Seçki günü məntəqə seçki komissiyalarının iş qaydası haqqında

Təlimat

1. Azərbaycan Respublikası prezidentinin seçkiləri günü səsvermə saat 8.00-dan 19.00-a kimi keçirilir. Məntəqə seçki komissiyasının iş vaxtı səhər saat 7.00-dan başlanır və fasiləsiz olaraq səsvermənin nəticələri haqqında protokolun tərtib edilməsinə və müvafiq sənədlərin dairə seçki komissiyasına təhvil verilməsinədək davam edir.
1.1. Səsvermə günü səsvermə başlananadək istifadə edilməmiş qeydiyyatdançıxma vəsiqələri sayılır, yarı kəsilərək ləğv edilir və ayrıca zərfə qoyulur və bu barədə müvafiq akt tərtib edilir.
1.2. Səsvermə başlanandan əvvəl məntəqə seçki komissiyasının üzvləri müşahidəçilərin iştirakı ilə seçki bülletenlərini sayırlar, onların hər birinin Mərkəzi Seçki Komissiyası tərəfindən möhürləndiyini yoxlayırlar.
1.3. Qeydiyyatdançıxma vəsiqəsi ilə səs verən seçicilər seçici siyahısına daxil edilmir, yalnız qeydiyyatdançıxma vəsiqəsi seçicilər siyahısına əlavə edilir (tikilir) və belə vəsiqə ilə səs verənlərin sayı protokolda göstərilir.
1.4. Məntəqə seçki komissiyası seçki günü səsvermə başlanmazdan əvvəl, ilk növbədə səsvermə otağındakı ləvazimatın, o cümlədən namizədlər haqqında məlumat materiallarının və doldurulmuş seçki bülleteninin nümunələri olan lövhənin, ehtiyat üçün neft lampalarının, fanarların, və ya şamların, kalkulyatorların, qayçıların, həmçinin yazı ləvazimatının yerində olub-olmadığını yoxlayır, aşkar etdiyi çatışmazlıqların dərhal aradan qaldırılması üçün tədbirlər görür. Məntəqə seçki komissiyasının sədri komissiyanın qanunvericiliklə müəyyən olunmuş səlahiyyətlərinin həyata keçirilməsi ilə əlaqədar vəzifələrin yerinə yetirilməsini təşkil etməklə yanaşı, məntəqə seçki komissiyasının üzvləri arasında aşağıdakı iş bölgüsünü aparır:
- seçki məntəqəsinə gələn seçicilərin qarşılanması, onların şəxsiyyətini təsdiq edən sənədlərinin yoxlanılması və lazım gəldikdə, seçki bülleteninin doldurulması qaydası barədə onlara müvafiq izah verilməsi;
- seçicilərin qeydiyyatının aparılması;
- seçicilərə seçki bülletenlərinin və zərflərin verilməsi;
- seçki qutularının, səsvermə kabinələrinin qorunmasına nəzarət edilməsi;
- seçicilər tərəfindən zərflərin seçki qutusuna atılmasına nəzarət edilməsi və qutuya zərf atılarkən qutunun yarığının açıb bağlanmas.
1.5. İş bölgüsündə məntəqə seçki komissiyası üzvlərinin qarşılıqlı razılığına əsasən dəyişiklik edilə bilər.
1.6. Məntəqə seçki komissiyasının üzvləri səsvermə binasında yalnız səlahiyyətli şəxslərin (həmin şəxslərin siyahısı hazırlanmalıdır) qaldığına, səsvermə otağının təhlükəsizliyinin təmin edildiyinə, bütün lazımsız əşyaların səsvermə otağından çıxarıldığına və bütün lazımi materialların və formaların öz yerində olduğuna əmin olmalıdırlar.
1.7. seçki bülletenləri və zərflər məntəqə seçki komissiyasının müvafiq üzvlərinə verilənədək təhlükəsiz yerdə saxlanılmalıdır.
2. Saat 7.50-də məntəqə seçki komissiyasının sədri boş seçki qutusunu komissiyanın üzvlərinə, habelə Azərbaycan Respublikası Seçki Məcəlləsinin 36.6-cı, 40.2-ci və 40.12-cı maddələrində nəzərdə tutulan şəxslərə və səsvermə otağında olan müşahidəçilərə, həmçinin kütləvi informasiya vasitələrinin nümayəndələrinə göstərib kilidlədikdən sonra saat 8.00-da məntəqə seçki komissiysının üzvlərini səsverməni başlamağa dəvət edir.
2.1. Seçki qutusu (qutuları) kilidləndikdən sonra kilidlərin və istifadə edilməyən kilidlərin üzərindəki nömrələr qeyd edilməklə akt tərtib olunur. Akt məntəqə seçki komissiyası sədr və katibləri tərəfindən imzalanır.
2.2. Seçki qutusu məntəqə seçki komissiyası üzvlərinin və müşahidəçilərin maneəsiz müşahidə edə bildikləri yerdə qoyulur.
2.3. Seçki günü səhər səsvermə başlanandan seçkilərin nəticələri elan edilənədək seçki məntəqəsində bütün hərəkətlərin həyata keçirilməsini qeydə alınmış namizədlər, onların səlahiyyətli nümayəndələri, vəkil edilmiş şəxsləri, namizədin seçki gününə təyin etdiyi müşahidəçilər, siyasi partiyalar, siyasi partiyalar blokunun və təşəbbüs qruplarının səlahiyyətli nümayəndələri, vəkil edilmiş şəxsləri, müşahidəçilər, o cümlədən beynəlxalq müşahidəçilər, KİV nümayəndəlri müşahidə etmək hüququna malikdirlər.
2.4. Səsvermədə seçici kimi iştiraketmə halları istisna edilməklə, dövlət orqanlarının vəzifəli şəxslərinin səsvermə otağında olmaları qadağandır.
2.5. Seçki günü polis əməkdaşları seçki məntəqəsinə ictimai asayişin bərpa edilməsi məqsədilə məntəqə seçki komissiyasının qərarına əsasən komissiyanın sədri tərəfindən dəvət oluna bilərlər. İctimai asayiş bərpa edildikdən sonra onlar seçki məntəqəsini dərhal tərk etməli və öz xidməti vəzifələrini seçki məntəqəsinin yerləşdiyi binadan azı yüz metr aralıda yerinə yetirməlidirlər.
2.6. Səsvermə zamanı asayişi bərpa etmək 6 saatdan artıq mümkün ollmazsa, dairə seçki komissiyasının qərarı ilə seçki məntəqəsi bağlanır. Belə seçki məntəqələrində səsvermə baş tutmamış (etibarsız) hesab olunur.
2.7. Seçici səs vermək üçün məntəqə seçki komissiyasının üzvünə şəxsiyyət vəsiqəsi və ya onu əvəz edən sənəd təqdim etdikdən sonra seçki bülleteni alır və onun şəxsiyyət vəsiqəsinin (pasportun və ya onu əvəz edən sənədin) seriyası və nömrəsi məntəqə seçki komissiyasının üzvü tərəfindən seçicilər siyahısına yazılır. Seçki bülleteni seçiciyə verilərkən onun nömrələnmiş sol küncü məntəqə seçki komissiyasının üzvü tərəfindən kəsilmə xətti boyunca kəsilir və özündə saxlanılır. Əvvəlcədən möhürlənmiş seçki bülleteni ilə birlikdə seçiciyə zərf verilir və yalnız zərfə möhür vurulur.
2.8. Seçici yazıların düzgünlüyünü yoxlayır və bülleteni alarkən seçicilər siyahısında imza edir. Hər bir seçici sərbəst və təklikdə səs verir. Səsvermə zamanı seçki bülletenini sərbəst almaq, yaxud doldurmaq imkanı olmayan seçici məntəqə seçki komissiyasının üzvlərindən, müşahidəçilərdən və bu Təlimatın 2-ci bəndində göstərilən şəxslərdən başqa, istədiyi şəxsi kömək üçün səsvermə kabinəsinə dəvət edə bilər. Bu şəxsin soyadı və inisialı seçicilər siyahısında seçki bülleteni alınması barədə seçicinin imzası ilə birgə göstərilir.
2.9. Gormə qabiliyyətindən məhrum aktiv seçki hüququna malik vətəndaşlar məntəqə seçki komissiyalarına gələrək onlar üçün xüsusi hazırlanmış trafaret vasitəsi liə səs verirlər.
2.10. Seçki bülleteni seçicidən (bu Təlimatın 2.6 bəndində göstərilmiş köməklik göstərən şəxsdən savayı) başqa heç kəsin daxil olmasına icazə verilməyən gizli səsvermə üçün xüsusi avadanlıqla təchiz edilmiş kabinədə doldurulur. Seçici doldurulmuş seçki bülletenini məntəqə seçki komissiyasının möhürlədiyi zərfə qoyur və səsvermə üçün nəzərdə tutulmuş seçki qutusuna salır.
2.11. Seçici seçki bülletenini doldurarkən səhv etdiyini bildirərsə, ona seçki bülleteni vermiş məntəqə seçki komissiyasının üzvündən korlanmış seçki bülletenin əvəzinə yeni seçki bülleteni verməsini xahiş edə bilər. Bu halda seçki komissiyasının üzvü korlanmış bülleteni ortadan kəsməklə ləğv edir, ayrıca zərfə qoyur, seçiciyə yeni bülleten verir və seçicilər siyahısında seçicinin soyadından sağda müvafiq qeyd olunur. Bu barədə dərhal ayrıca akt tərtib olunur.
3. Məntəqə seçki komissiyasının sədri səsvermə yerində qayda-qanuna nəzarət edir. Onun sərəncamları səsvermə otağında olan şəxslər üçün məcburidir. Məntəqə seçki komissiyasının sədri seçki məntəqəsində olmadıqda, onu məntəqə seçki komissiyasının katibi və ya komissiyanın bu vəzifə həvalə olunmuş üzvü əvəz edir.
3.1. Seçicinin öz iradəsini ifadə etməsinə təsir göstərməyə cəhd edən və gizli səsverməni pozan məntəqə seçki komissiyasının üzvü müvafiq akt tərtib edilməklə işdən kənarlaşdırılır, Seçki Məcəlləsinin 40.2-ci və 40.4-cü maddələrində göstərilən şəxs isə təxirə salınmadan otaqdan çıxarılır. Bu barədə məntəqə seçki komissiyası qərar qəbul edir. Əgər təsirə məruz qalmış seçici səs verməyibsə, onun səs verməsinə yol verilmir, seçki bülleteni ondan alınır və etibarsız sayılır.
3.2. Məntəqə seçki komissiyasının sədri (komissiyanın katibləri) səsvermədə iştirak etmiş seçicilərin sayını hər üç saatdan bir elan edir və bu barədə dairə seçki komisiyasına müvafiq məlumat verir.
3.3. Məntəqə seçki komissiyası səhhətinə görə və ya digər üzrlü səbəblərdən səsvermə otağına gələ bilməyən seçicilərə səsvermədə iştirak etmək imkanı yaradır. Bu məqsədlə hər seçki məntəqəsində bir daşınan seçki qutusu olmalıdır.
4. Seçicilərin səsvermə otağından kənarda səs vermək barəsində müraciətlərin sayı dairə seçki komissiyası tərəfindən təsdiq olunur. Daşınan seçki qutusu müvafiq ünvana aparılarkən, müşahidəçilərin iştirakı ilə kilidlənir (möhürlənir) və bu barədə akt tərtib edilərək kilidin nömrəsi aktda qeyd olunur. Seçicilrəin seçki otağından kənarda səsvermədə iştirakını təmin etmək üçün məntəqə seçki komissiyasının müxtəlif siyasi partiyaları təmsil edən azı 2 üzvü müşahidəçilərin iştirakı ilə seçicinin yanına gəldikdə seçici tərəfindən məntəqə seçki komissiyasına göndərilən yazılı ərizədə bir daha təsdiq olunmalıdır. Seçici səsvermə otağından kənarda səs vermək istəyini yazılı surətdə bildirməyibsə, o, məntəqə seçki komissiyası üzvlərinin yanında ərizə yazmalıdır. Seçici seçki bülleteni və zərfi aldığını ərizədə qeyd edir və imzası ilə təsdiqləyir. Bu zaman ərizədə şəxsiyyət vəsiqəsinin və ya onu əvəz edən sənədin seriya və nömrəsi qeyd olunmalıdır. Ərizədə seçici haqqında seçicilər siyahısındakı məlumatlar göstərilməlidir.
4.1. Daşınan seçki qutusu ilə gedən məntəqə seçki komissiyasının üzvləri ərizələrin (müraciətlərin) sayına uyğun seçki bülletenləri və zərflər alırlar. Bu saya 3 seçki bülleteni və zərfi əlavə olunur və həmin artıq seçki bülletenəlrindən yalnız bülleten korlandıqda istifadə edilir. Bu halda seçki bülleteninin korlanması haqqında akt tərtib olunur. Seçicilərin ərizələri ilə əlaqədar istifadə olunan və geri qaytarılmış seçki bülletenlərinin və zərflərin sayı ayrıca tərtib olunan aktda göstərilir. Eyni zamanda seçicilər siyahısında seçicinin seçki məntəqəsindən kənarda səs verməsi məntəqə seçki komissiyasnın üzvü tərəfindən ayrıca qeyd olunur. Daşınan seçki qutusu səsvermə otağına qaytarıldıqdan sonra bu qutu səslərin hesablanmasınadək açılmır və onun yarığı bağlanıb möhürlənir.
4.2. Səsvermə otağından kənarda səs vermə elə təşkil edilməlidir ki, vətəndaşın seçki hüquqları, gizli səsvermə və seçicilərin iradəsini ifadə etməsi qaydaları pozulmasın.
4.3. Saat 19.00-da səsvermə vaxtı başa çatdıqdan sonra, məntəqə seçki komissiyasının sədri ucadan elan edir ki, “yalnız seçki bülleteni almış və səsvermə otağında olan seçicilər səs verə bilərlər”. Bu zaman təmin olunmalıdır ki, yalnız bu elanadək səsvermə otağında növbəyə dayanmış seçicilər səs versinlər. Seçki qutuları açılmamışdan əvvəl, istifadə edilməmiş seçki bülletenləri səsvermə otağındakı müşahidəçilərin müşahidəsi ilə məntəqə seçki komissiyasının üzvləri tərəfindən sayılır və ləğv edilir. həmin seçki bülletenlərinin sayı elan edilir və səsvermənin yekun protokolunda qeyd olunur. Bu barədə akt tərtib olunur və ləğv edilmiş bülletenlər akta əlavə edilir. Bundan sonra seçki qutuları növbə ilə açılır.
4.4. Seçki qutuları açıldıqda onların kilidləri, nömrələri qeyd olunmaqla akt tərtib edilir və ayrıca zərfə qoyulur.
4.5. Seçki qutuları üçün nəzərdə tutulmuş, lakin istifadə edilməmiş kilidlər sayılır, onların nömrələri yazılır, zərfə yığılır, həmin zərf möhürlənir və bu barədə müvafiq akt tərtib edilir, sonra seçki sənədləri ilə birlikdə dairə seçki komissiyasına təhvil verilir.
4.6. Məntəqə seçki komissiyasının sədri tərəfindən məntəqə seçki komissiyası üzvlərinin iştirakı ilə seçicilərin səslərinin hesablanması birbaşa səsverməyə yekun vurulanadək fasiləsiz aparılır. Bu zaman istifadə edilmiş hər bir seçki bülleteni möhürlənir. Məntəqə seçki komissiyasının bütün üzvləri və müşahidəçilər səsvermənin nəticələri ilə tanış edilir.
4.7. Səslərin hesablanması və yekun protokolunun doldurulması qaydaları Seçki Məcəlləsinin 106-cı maddəsi və Mərkəzi Seçki Komissiyası tərəfindən təsdiq edilmiş məntəqə seçki komissiyalarında “səslərin hesablanması və yekun protokolunun doldurulması” İzahı ilə nizamlanır.